- 1905 Staj eğitimini tamamlamak için ilk görev yeri olan Şam’a atandı. Bu görevi sırasında vatan ve hürriyet cemiyetini kurdu.(teşkilatçı özelliği)
- 1907 kolağası rütbesiyle Makedonya’ya tayin edildi. Bu görevde iken ittihat ve terakki cemiyetinin siyasi faaliyetlerini yürüttü ve üye oldu. Ancak ordunun siyasete karışmamasını istiyordu. Bu fikir ayrılığı nedeniyle cemiyetten ayrıldı.
- 1909 3. Ordunun Selanik tümeni kurmay başkanlığına atandı. Bu görevi sırasında çıkan 31 Mart ayaklanmasını bastırmak üzere HAREKET ORDUSU ile İstanbul’a geldi. Bu M. Kemalin katıldığı ilk askeri olaydır.
- 1910 Fransada düzenlenen picardie manevralarına katıldı(askeri tatbikat)
- 1911 İtalyanların Trablusgarp’ı işgali sonucunda başlayan Trablusgarp savaşına Enver paşa ile birlikte gönüllü olarak katıldı. Bu savaşa Şerif takma adı, gazeteci unvanı ile katılmıştır. DERNE ve TOBRUK cephelerinde başarı kazanmıştır. Katıldığı ilk savaş olmuştur.
- 1913 ittihat ve terakki cemiyeti mensuplarıyla yaşadığı fikir ayrılığı nedeniyle Sofya askeri ateşe militerliği’ne atandı.( elçiliğe bağlı asker- askeri temsilci)
- Birinci dünya savaşında Anafartalar, Conkbayırı, Arıburnunda başarılar kazandı. Yarbaylıktan albaylığa terfi etti. Tüm dünya kamuoyu tarafında tanındı.
- Çanakkale savaşından sonra 16. Kolorduya atandı. Kafkas cephesinde Ruslardan MUŞ ve BİTLİSİ geri almıştır.
- Kafkas cephesinden sonra 7. Ordu komutanı olarak SURİYE CEPHESİNE atandı. Burada Alman General Falken Hayn ile anlaşmazlığı nedeniyle bu görevden ayrılıp İstanbul’a geri döndü.
- 1917 veliaht Vahdettin ile Almanya’ya giderek cephelerde incelemelerde bulundu.
- 7. ordu komutanı olarak tekrar atanarak Suriye-Filistin cephesinde görev aldı.
- 31 Ekim 1918 Yıldırım Orduları Grup Komutanlığına getirildi. Kasım 1918 İstanbul’da Harbiye Nezaretine atandı.
- 19 Mayıs 1919 9. Ordu müfettişi olarak Samsuna çıktı.
- MUSTAFA KEMAL’in katıldığı ve yönettiği diğer savaşlar milli mücadele dönemi 1921 Sakarya Savaşı, 1922 Büyük Taarruz olmuştur.
Mustafa Kemalin Kişilik Özelliklerinin Gelişmesinde Etkili Olan Öğretmenleri
- Mustafa Kemalin kişiliğinin oluşmasında onu yetiştiren öğretmenlerinin önemli bir payı vardır.
- Atatürk Eylül 1924’te samsunda öğretmenlere hitaben yaptığı konuşmada “ ilham ve kuvvetini” geniş ölçüde askeri rüştiyedeki Fransızca öğretmeni Nakıyüddin beyden aldığını söylemiştir.
- Öğretmenleri onu çeşitli şekillerde etkilemiş ona rehberlik yapmışlardır.
- Şemsi Efendi; Atatürk’ün ilk öğretmenlerindendir. Eğitim tarihimizde yeni pedagojik yöntem ve uygulamaları ilk deneyenlerdendir. Atatürk’ün yenilikçi fikirlerinde disiplin duygularının gelişmesinde şemsi efendinin eğitim uygulamalarının etkisi büyüktür.
- Yüzbaşı Mustafa Bey; Selanik askeri rüştiyesindeki matematik öğretmenidir. Öğrencisinin yeteneklerini sezip ona “ Kemal” adını vermiştir. Bu şeklide onun kendisinden ve arkadaşlarından üstün ve farklı yönünü keşfetmiştir. Onu daha iyi ve güzele doğru teşvik etmiştir.
- Yüzbaşı Nakıyüddin Bey; askeri rüştiyede Fransızca öğretmenidir ve ona “geleceğe ilişkin ilk fikirleri” vermiştir.
- Mehmet Asım Efendi; manastır askeri idadisindeki edebiyat öğretmenidir. Mustafa Kemalin edebiyata ilgi duymasını ve hatiplik yönünün gelişmesini sağlamıştır.
- Topçu Kolağası Mehmet Tevfik Bey; askeri idadide tarih öğretmenidir. Mustafa Kemal’e tarih sevgisi ve milli duyguların yerleşmesini sağlamıştır.
- Harp Okulundaki Başlıca Öğretmenleri; Fransızca öğretmeni Necip Asım Bey, Talim Öğretmeni Rahmi Paşa Ve Onun Maiyetindeki Yüzbaşı Naci Bey.
- Harp Akademisindeki Başlıca Öğretmenleri ; Eski Osmanlı seferleri öğretmeni Ahmet Muhtar Paşa, Napolyon savaşları öğretmeni Kurmay Binbaşı Refik Bey, yüksek matematik öğretmeni Kurmay Yarbay Mecit Bey, tabiye öğretmeni Kurmay Yarbay Nuri Beydir.
- Jan Jak Russo, Voltaire, Monteskiyö gibi Avrupalı düşünürlerin fikirlerinden etkilenerek avrupadaki gelişmeleri takip etmiştir. Böylece özgürlük- eşitlik- demokrasi ve insan hakları gibi fikirleri gelişmiştir.
Mustafa Kemali Etkileyen Olaylar
- Fransız ihtilali- adalet- özgürlük- eşitlik- milliyetçilik gibi kavramlar
- Osmanlı devletinin dağılmayı önlemek için geliştirdiği fikir akımları( özellikle Türkçülük ve batıcılık)
- Osmanlı devletinin son dönemlerinde girdiği savaşlar ve diplomatik yetersizlikleri( 1897 Türk- Yunan savaşı)
- Azınlık isyanları ile Osmanlının büyük topraklar kaybetmesi
- Anadolunun işgali ve Anadolu halkının işgalcilere karşı mücadeleci tutumu
- Osmanlının sanayi inkılâbı nedeniyle Avrupa’nın gerisinde kalması
MUSTAFA KEMAL ÜZERİNDE ETKİLİ OLAN DÖRT ÖNEMLİ ŞEHİR
Selanik, Manastır, İstanbul ve Sofya şehirleri Mustafa Kemal'in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Selanik günümüzde Yunanistan; Manastır
Makedonya; İstanbul Türkiye; Sofya ise Bulgaristan sınırları İçinde yer almaktadır.
SELANİK
- Selanik, Osmanlı’nın önemli bir Balkan kentiydi ve Ege kıyısındaydı. Deniz ticareti gelişmişti.
- Selanik siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan çevre ülkelerden çok fazla etkilenen bir bölge idi.
- Büyük devletlerin yayılma ve nüfuz alanlarının en çok etkilediği Selanik şehri aynı zamanda Balkan milletlerinin Osmanlı'ya karşı ayaklanmalarına da merkezlik yapmıştır.
- M. Kemal 1907 askeri görevle geldiği Selanik’te burada faaliyet halinde bulunana İttihat ve Terakki Cemiyetine katıldı.
- İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmaları sonucunda II.Meşrutiyet ilan edildi.(1908)
- Bir müddet sonra M. Kemal ordunun siyasetten ayrılması gerektiğini düşündüğünden ve İttihat ve Terakki ile olan fikir uyuşmazlıkları sebebiyle cemiyetten ayrıldı.
- Kemal adını SELANİK’ te aldı. Doğup büyüdüğü yer olması nedeniyle Mustafa Kemal için oldukça önemli bir şehirdir.
MANASTIR
- Atatürk, Manastır Askeri İdadisi’ni okumak için Manastır’da bulundu. Manastır’da, birçok konsolosluk ve Avrupalılara ait birçok yayın vardı.
- Manastır Mustafa Kemal'in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir.
- Manastır’da vatan ve hürriyet şairi Namık Kemal, Türkçülüğü savunan Mehmet Emin Yurdakul ile tanıştı.
- M.Kemal’in tarih bilincinin gelişmesinde öğretmeni Mehmet Tevfik Bey’in rolü büyüktür.
- Arkadaşı Ömer Naci sayesinde edebiyat ve hitabet sanatı gelişmiştir.
- Burada bazı Fransız düşünürlerinin eserleriyle tanıştı. Avrupalı düşünürlerin hürriyet, özgürlük, eşitlik gibi düşüncelerinden etkilenmiştir.
- 1897 Türk-Yunan Savaşı-savaşta başarılı olunmasına rağmen barış masasında istenilenin alınamaması-M.Kemal’i derinden etkiledi. Katılmak istemiş fakat yaşının küçüklüğü ve askeri öğrenci olması nedeniyle katılamamıştır.( vatanseverlik)
İSTANBUL
- İstanbul, Osmanlı’nın başkentiydi ve en gelişmiş şehriydi.
- Mustafa Kemal, İstanbul’da hem asker hem öğrenci olarak bulunmuştur.
- Mustafa Kemal'in İstanbul’da bulunduğu Beyoğlu (Pera) ve Galata civarı şehrin Batı’ya açılan yüzüydü.
- Avrupa elçiliklerinin yoğun olduğu, sosyal ve kültürel yönden hareketli bir semtti.
- Mustafa Kemal, okul yıllarında, arkadaşlarına konferans niteliğinde konuşmalar yaparken sonraki yıllarda da İstanbul’da evinde arkadaşlarıyla toplantılar düzenlemiş, ülke sorunlarını tartışmıştır. Bu onun liderlik özelliğini gösterir.
- Osmanlı’nın içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik sorunları yakından görmüştür.
- Yerli ve yabancı diplomatlarla tanışma, çevre edinme imkanı olmuştur.
- Arkadaşlarıyla gazete ve dergi hazırlamıştır.
SOFYA
- Mustafa Kemal, Balkan Savaşları sonrasında 1913'te Sofya Askeri Ataşeliği’ne atanmıştır.
- Sofya'da sosyal hayat çok canlıydı. Üst düzey yetkililerin katıldığı danslı, yemekli toplantılarda Mustafa Kemal, Avrupa devletlerinin temsilcileriyle doğrudan görüşme ve fikirlerini paylaşma imkânı buldu. Özellikle burada katıldığı bir baloya yeniçeri kıyafeti giymesi, Sofya’da uzun zaman konuşulmuştur. Bu hareketiyle tarihi ile ne kadar barışık bir insan olduğunu göstermiştir.
- Bulgaristan'da kalan Türklerle yakın ilişki kurdu ve Türklerin yaşadıkları yerleri ziyaret etti. Bulgaristan'da Türkçe olarak yayımlanan gazetelerle irtibat kurarak bölgedeki Türklerin sosyal ve siyasi haklarının yükseltilmesi çalışmalarına katıldı.
- Bulgar Meclisinin toplantılarını (parlamento işleyişi) takip etti. Demokrasi fikrini geliştirmiştir.
Kaynak: Alper Hoca