MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI
- Mustafa Kemal, 1881'de Selanik'te doğdu.
- Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır.
- Anne tarafından dedesi Feyzullah Ağa, Karaman'dan Rumeli'ye gelen Konya yörüklerindendir.
- Baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi ise, 15. yüzyıllarda Anadolu'dan Makedonya'ya yerleştirilmiş Kocacık yörüklerindendir.
- Milis subaylığı, Vakıflar İdaresi’nde kâtiplik ve kereste ticareti yapan Ali Rıza Efendi, 1871 yılında Zübeyde Hanım'la evlendi.
- Bu evlilikten Fatma, Ömer, Naciye, Ahmet ve Makbule adlarını verdikleri çocukları dünyaya gelir.
- Makbule dışındakiler, küçük yaşlarda vefat ederler.
BATIYA ERKEN AÇILAN KENT: SELANİK
Selanik, Rumeli’de (Balkanlar) Ege denizi kıyısında yer alan ve Osmanlı-Avrupa ticaretinin önemli noktalarından biri olan, önemli bir kentti. Kara, deniz ve demiryolu ulaşımı gelişmişti. Üsküp, Belgrat, Manastır ve İstanbul’a demir yolu ile bağlıydı. Selanik’te, çoğunluğu Türkler olmak üzere Rum, Bulgar, Ermeni,
Yahudi ve Sırplar yaşamaktaydı. Farklı milletlerin bulunduğu bu şehirde, çeşitli dillerde gazete ve dergiler yayınlanırdı. Bu çok uluslu yapı, konuşulan diller, inançlar, gelenek ve görenekler ülkede çok zengin bir sosyal ve kültürel yapının
oluşmasını sağlamıştı. Gelişmiş bir kent olan Selanik'te çocukluğunu geçiren Atatürk'ün fikri zenginliğinin ve ufkunun gelişmesinde bu şehrin olumlu katkıları olmuştur.
| Not: Osmanlı devletinde farklı ırkların bir arya gelmesiyle millet yapısı oluşmuştur. Ama hiçbir zaman dinsel ve ırksal birlik oluşmamıştır. |
Çok Uluslu Yapının Özellikleri
- Kültürel zenginlik vardır
- Kültürel etkileşim hızlıdır
- Hoşgörü ortamı vardır
- Etnik(millet) yapı çeşitlidir.
Mahalle Mektebi
- Mustafa Kemal’in öğrenim gördüğü ilkokuldur.
- Bu okulda öğrencilere Kur’an-ı Kerim okuma, tecvit ve ilmihal bilgileri ile namaz kılma usulü ve namazda okunacak ayet ve dualar ezberletilirdi.
- Mustafa bu okula annesinin isteği üzerine kaydolmuştur.
- Bu okulda fazla kalmayan Mustafa Kemal babasının isteği üzerine okuldan alınmıştır.
- Bu okulu bitirmemiştir.
Şemsi Efendi İlkokulu (1887)
- Selanik’te Muallim Şemsi Efendi tarafından 1872 yılında kurulan ilk özel Müslüman Türk okuludur.
- Mustafa Kemal’in yetiştiği dönemde çağdaş yöntemlerle eğitim veren bir kurumdu.
- Mustafa Kemal, Şemsi Efendi Okulu’nda eğitim hayatına devam ederken babası Ali Rıza Bey vefat etti.
- Ekonomik sıkıntılar yaşayan Zübeyde Hanım, Langaza’da yaşayan ağa beyi Hüseyin ağa’nın yanına gitti.
- Ancak Zübeyde Hanım, oğlunun öğreniminin yarıda kalmasına üzülüyordu.
Selanik Mülkiye Rüştiyesi (1892-1893)
- Zübeyde Hanım, Mustafa Kemal’i eğitim için Selanik’e teyzesinin yanına gönderdi.
- Mustafa kemal 1892 yılında Selanik’te mülkiye rüştiyesine (sivil orta okul) kaydolur. Ancak bu okuldaki öğrenciliği uzun sürmemiştir. Bir öğretmeniyle anlaşamaz ve okuldan ayrılır.
Selanik Askerî Rüştiyesi(1894-1896)
- Asker olmak isteyen Mustafa, gitmesi gereken tek yerin askerî ortaokul olduğunu biliyordu.
- Özellikle aynı mahalledeki binbaşı Kadri bey ve oğlu Ahmet’in asker olması Mustafa’yı etkilemiştir.
- Annesi Zübeyde Hanım ise Mustafa’nın asker olmasını istemiyordu ve oğluna engel olmaya çalışıyordu.
- Mustafa Kemal annesinden gizlice askerî okul sınavlarına girerek Selanik Askerî Rüştiyesi’ne kaydoldu.
- Mustafa, Selânik Askerî Rüştiyesi’nde arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle ilişkilerini çok iyi tuttu ve okulunu çok sevdi.
- Bu okuldaki Matematik öğretmeni Mustafa Bey adına; "Kemal" i ilave etti.
Manastır Askerî İdâdisi (1896-1899)
- Mustafa Kemal, Selânik Askerî Rüştiyesi’ni başarılı bir şekilde bitirdikten sonra Manastır Askerî İdadisi’ni (askeri lise) tercih etti.
- Mustafa Kemal Manastır Askerî İdadisi 2. Sınıfında okuduğu esnada 1897 Osmanlı - Yunan Savaşı çıkmıştır
- Mustafa Kemal’in o günleri anlatırken: “Gençlik hayatımın en heyecanlı günlerini yaşadım. Yaşım küçük olmasına rağmen bu savaşa katılmayı çok istemiştim.” demesi Manastır Askerî İdadisi’nde duyduğu heyecanı ve vatanı için mücadele isteğini göstermesi açısından önemlidir.(vatanseverlik)
- Mustafa Kemal 1898’de Manastır Askerî İdadisi’ni başarıyla bitirmiştir.
- Mustafa Kemal’i Manastır Askerî İdadisi’nde etkileyen ilk kişi, tarih öğretmeni Topçu Kolağası Mehmet Tevfik Bilge’dir.
- Mustafa Kemal’in Manastır Askerî İdadisinde okurken tanıştığı Ömer Naci ile olan arkadaşlığı edebiyata ilgi duymasına katkı sağlamıştır. Ömer Naci sayesinde Namık Kemal’i tanımış, şiir ve kitaplarından çok etkilenmiştir. Bu sayede hem edebi yönünü geliştirmiş hem de vatan ve millet sevgisi oluşmaya başlamıştır.
- Yakın arkadaşı Fethi Okyar’ın yardımı ile Fransız İhtilali’nin öncüleri Voltaire (Volter), J.J. Rousseau (Russo) gibi yazarları tanımıştır. İhtilalin getirdiği milliyetçilik ve milli egemenlik ilkeleri onun için birer ilham kaynağı olmuştur.
- Yurt içinde ise Namık Kemal( vatanseverlik ve özgürlük), Tevfik Fikret( inkılâpçılık ve modernleşme), Ziya Gökalp( Türkçülük),Mehmet Emin Yurdakul( milliyetçilik), Celal Nuri gibi bazı fikir ve sanat adamlarının eserlerini okumuştur.
- Nakiyüddin beyden Fransızca, Asım beyden askeri dersler almıştır.
İstanbul Harp Okulu (1899-1902)
- Mustafa Kemal, askerî idadisini başarılı bir şekilde bitirdikten sonra 13 Mart 1899 tarihinde İstanbul Harp Okulu’na kaydolmuştur.
- Mustafa Kemal’in Manastır Askeri İdadisi’nde edindiği hürriyet fikirleri, harp okulunda tanıdığı arkadaşları ve okuduğu kitaplar sayesinde gelişme imkânı bulacaktır.
- Mustafa Kemal’in Namık Kemal’in eserlerini okuması ülkenin içinde bulunduğu durum onda, vatan için bir şey yapabilme isteği ortaya çıkaracaktır.
- Mustafa Kemal 1902 yılında İstanbul Harp Okulu’nu 8. olarak bitirmiş ve kurmaylık için hak kazanmıştır.
- Arkadaşlarıyla birlikte ülke meseleleri hakkında okul gazetesi çıkarmıştır.
- Zaman zaman arkadaşlarını evinde toplar onlara konuşma yapar ve konferanslar verirdi. ( liderlik)
- Mustafa Kemal, Harp Okulu’ndan “Teğmen” rütbesiyle mezun olmuştur.
- İstanbul Harp Okulu’ndan mezun olan Mustafa Kemal aynı yıl İstanbul Harp Akademisi’nde öğrenim görmeye başlamıştır.
- İyi derecede dil bilen, iyi yetişmiş ve tecrübeli subaylar tarafından eğitilen Mustafa Kemal, bir yandan da devletin içinde bulunduğu durumu arkadaşlarına anlatmaya çalışıyordu.( liderlik)
- Yerli ve yabancı diplomatları tanımış ve çevre edinmiştir.
- Mustafa Kemal kendini geliştirmek amacıyla boş vakitlerini kitap okuyarak değerlendiriyordu.
- Fransızcasını ilerletmek için ders alıyordu ve yurtdışındaki Fransızca gazeteler ile Jön Türk gazetelerini getirerek arkadaşlarına da okutuyordu.
- Mustafa Kemal harp akademisinde okurken ülke gündemiyle yakından ilgilenmiştir.( vatanseverlik)
- Mustafa Kemal, arkadaşlarıyla yaptığı konuşmalarında daha çok vatan ve millet sevgisine vurgu yapmıştır.
- Mustafa Kemal Harp Akademisinden 1905 yılında “Kurmay Yüzbaşı” rütbesiyle mezun olmuştur.
- Mustafa kemal harp akademisinden mezun olduktan sonra kurmay yüzbaşı olarak Şam’da bulunan 5.orduya atanmıştır.
ŞAM’A ATANMASI (1905)
- Öğrenim hayatını 1905 yılında kurmay yüzbaşı rütbesiyle tamamlayan Mustafa Kemal, stajını merkezi Şam’da bulunan 5. orduda tamamladı.
- Mustafa Kemal Şam’dayken Suriye’nin birçok yerini dolaştı, buradaki yönetim bozukluğunu ve olumsuzlukları yakından gördü.
- Ülkenin içinde bulunduğu sorunlara çözüm üretmek için arkadaşları ile birlikte “Vatan ve Hürriyet” adlı bir cemiyet kurdu.( teşkilatçı )
- Mustafa Kemal, görev yeri olan Selânik’te hem askerlik işlerini hem de kendisi Şam’da iken arkadaşlarının İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne dahil ettikleri Selânik şubesinin faaliyetlerini yürütüyordu.
- Mustafa Kemal İkinci Meşrutiyetin ilan edildiği zamanlarda Selanik’te askerlik görevini sürdürmekteydi, bir yandan da İttihat ve Terakki Cemiyeti içinde çalışarak İstanbul’daki siyasi gelişmeleri yakından izlemekteydi.
- Meşrutiyetin ilanını ve sonrasında yapılanları yeterli görmeyen Mustafa Kemal, memlekette daha büyük ve daha köklü değişikliklerin gerçekleştirilmesi gerektiğine inanıyordu.