MUSUL SORUNU 5 HAZİRAN 1926
- Lozan sonrası Türk-İngiliz ilişkileri istenen bir seviyede değildi. İngiltere, Ankara’nın başkent olmasına bile karşı çıkmış, Türkiye’nin iç işlerine müdahaleye yeltenmişti.
- İngiltere, zengin petrol yataklarına sahip olmasından dolayı Musul’u Türkiye’ye bırakmak istemiyor ve sömürgeci düşünce ve ahlakı doğrultusunda bu konuyu kendi lehine çözümleyebilmek için her problemi çıkarıyordu.
- Musul meselesi, Lozan’ın bıraktığı problemlerden biriydi.
- Musul meselesinin çözümü için Türkiye ile İngiltere arasında görüşmeler 19 Mayıs 1924’de aşladı. Fakat İngiltere Hakkâri’yi de tartışmalı bölgeden görmek isteyince görüşmeler kesildi.
- Bundan sonra mesele Milletler Cemiyetine taşındı. Türkiye milletler cemiyetinden bir sonuç çıkmayacağını biliyordu. Çünkü milletler cemiyeti İngiltere’ye bağımlıydı. Ancak Türkiye yine de durumu kabul etti. Miletler cemiyeti Musul’un Irak’a bırakılması kararını verdi. Türkiye kararı kabul etmemiş ve durumu çözmek için askeri bir harekâtı gerekli görmüştü. Fakat bu sırada ortaya çıkan Şeyh Said ayaklanması askeri harekâtı olumsuz etkilemiştir.
- İngiltere bu isyan ile konuyu kendi lehine çevirmiştir. Sonuç olarak Türkiye isyan nedeniyle antlaşma yapmak zorunda kalmıştır.
- Musul ve çevresi İngiliz mandaterliği altında bulunan Irak’a bırakıldı.
- Irak hükümeti Musul petrol gelirlerinin vergisinin %10’unu 25 yıl süre ile Türkiye’ye vermeyi kabul etti.
- Türkiye bu gelirden bir defaya mahsus olmak üzere 500.000 sterlin aldı.
Bugünkü Türkiye-Irak sınırı çizildi.
- Türk-İngiliz ilişkileri düzelmeye başladı.
- Misak-ı Milli’den taviz verildi.
- Kaynak: Alper Hoca
Son düzenleme: