- Çocuk Hakları
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilen Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Türkiye tarafından 14 Eylül 1990 tarihinde kabul edildi.
Bu sözleşmeyi kabul eden tüm ülkeler bu hakların sağlanması yükümlülüğünün altına girdiler.
Sözleşmeye imza atan devletler, 18 yaşın altında bulunan çocuklara sözleşmede yer alan bütün hakları tanımak ile yükümlüdür.
Not: Her insan 18 yaşına kadar çocuk olarak kabul edilir.
- Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Göre
- Her çocuğun yaşama hakkı vardır.
- Her çocuğun zihinsel, bedensel, duygusal gelişim hakkı vardır.
- Her çocuğun yeterli beslenme, barınma, dinlenme ve tıbbi bakım hakkı vardır.
- Her çocuğun oyun hakkı ve yeteneklerini geliştirme hakkı vardır.
- Her çocuğun sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı vardır.
- Her çocuğun isim, vatandaşlık, anne babasını bilme ve onlardan bakım alma hakkı vardır.
- Her çocuğun sosyal güvenlikten yararlanma hakkı vardır.
- Her çocuğun dinlenme, oynama ve eğlenme hakkı vardır.
- Her çocuğun kendisi ile ilgili işlemlerde görüş bildirme hakkı vardır.
- Hiçbir çocuk ağır işlerde çalıştırılamaz.
- Her çocuğun din ve vicdan özgürlüğüne saygı gösterilmelidir.
- Çocuklar her türlü sömürü, kötü muamele, şiddet ve ihmale karşı korunmalıdır.
Not: Ülkemizde bu amaçla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve ona bağlı olarak çalışan SHÇEK (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu) açılmıştır.
Bu kurum ülkemizdeki çocukları korumayı amaçlar. Bu amaçla yetiştirme yurtları açılmıştır. Kimsesiz, şiddet gören zor durumdaki çocukları devlet ailelerden alınarak koruma altına alır.
Rakamlarla Çocukların Son Durumu
- Dünyadaki çocukların dörtte biri savaş ve afetlerin gölgesinde yaşıyor.
- Şiddet sebebiyle 50 milyon çocuk yerlerinden edildi.
- 393 milyona çocuk, acil desteğe ihtiyaç duyulan bölgelerde yaşıyor.
- 535 milyon çocuk sağlık hizmeti ve kaliteli eğitim alamıyor, gıdaya erişemiyor ve korunamıyor.
- Savaş ve çatışma ortamında yaşayan 13 milyondan fazla çocuk eğitimden yoksun durumdadır.
Her insan, olduğu gibi doğuştan bazı haklara sahiptir. Bu haklar devredilemez, vazgeçilemez temel haklardır.
Bu haklardan bazıları şunlardır;
Yaşama hakkı
Konut edinme hakkı
Yerleşme ve seyahat hakkı
Kişi dokunulmazlığı hakkı
Çalışma hakkı
Konut dokunulmazlığı hakkı
Haberleşme hakkı
Düşünce ve düşünceyi açıklama hakkı
Özel hayatın gizliliği
Aşağıda Birleşmiş Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ’de yer alan bazı maddeler verilmiştir.
Madde 1: Bu Sözleşme uyarınca çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, on sekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır.
Madde 3: Bu Sözleşme uyarınca çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşta reşit olma durumu hariç, on sekiz yaşına kadar her insan çocuk sayılır.
Madde 6: Taraf Devletler, her çocuğun temel yaşama hakkına sahip olduğunu kabul ederler. Çocuğun hayatta kalması ve gelişmesi için mümkün olan azami çabayı gösterirler.
Madde 7: Çocuk doğumdan hemen sonra derhal nüfus kütüğüne kaydedilecek ve doğumdan itibaren bir isim hakkına, bir vatandaşlık kazanma hakkına ve mümkün olduğu ölçüde ana-babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkına sahip olacaktır.
Madde 12: Taraf Devletler, görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkını bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle tanırlar.
Madde 13: Çocuk, düşüncesini özgürce açıklama hakkına sahiptir; bu hak, ülke sınırlarına bağlı olmaksızın; yazılı, sözlü, basılı, sanatsal biçimde veya çocuğun seçeceği başka bir araçla her türlü haber ve düşüncelerin araştırılması, elde edilmesi ve verilmesi özgürlüğünü içerir.
Madde 16: Hiçbir çocuğun özel yaşantısına, aile, konut ve iletişimine keyfi ya da haksız bir biçimde müdahale yapılamayacağı gibi, onur ve itibarına da haksız olarak saldırılamaz. Çocuğun bu tür müdahale ve saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.
Madde 23: Taraf Devletler zihinsel ya da bedensel özürlü çocukların saygınlıklarını güvence altına alan, özgüvenlerini geliştiren ve toplumsal yaşama etkin biçimde katılmalarını kolaylaştıran şartlar altında eksiksiz bir yaşama sahip olmalarını kabul ederler.
Madde 24: Taraf Devletler, çocuğun olabilecek en iyi sağlık düzeyine kavuşma, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini veren kuruluşlardan yararlanma hakkını tanırlar. Taraf Devletler, hiçbir çocuğun bu tür tıbbi bakım hizmetlerinden yararlanma hakkından yoksun bırakılmamasını güvence altına almak için çaba gösterirler.
Kaynak: Mehmet Çelik