İKLİMİN İNSAN FAALİYETLERİNE ETKİSİ
İklim: Geniş bir alanda, uzun yıllar boyunca etkili olan hava koşullarına iklim denir. Bir bölgenin iklimi, o bölgeye ait 40-50 yıllık hava olaylarının ortalamasıdır.
Yeryüzünde görülen iklim tiplerini, iklim özelliklerini ve insan yaşamına etkilerini ve insan yaşamına etkilerini inceleyen bili dalına klimatoloji (iklim bilimi) adı verilir. Bu alanda çalışan uzmanlar ise klimatolog (iklim bilimci) olarak adlandırılır.
Hava Durumu: Dar bir alanda, kısa süreli etkili olan değişken hava koşullarına hava durumu denir. Örneğin Yarın ülkemiz genelinde yağmur bekleniyor, Marmara Bölgesi bugün yağışlı, Akdeniz Bölgesi bugün açık ve güneşli olacak.
Not: Ülkemizde hava tahmin raporları T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanmaktadır.
Hava Durumunun Bilinmesinin Faydaları
Plan yaparken hava durumuna göre yaparız. Örneğin yağış olacaksa pikniğe gitmeyiz.
Giysilerimizi ona göre giyeriz.
Yağmur yağacaksa şemsiye alırız.
Ekonomik faaliyetlerimizi hava durumuna göre planlarız. Örneğin çiftçiler ekim ve hasat işlerini yaparken hava durumunu dikkate alır.
Hava durumuna göre şehirler arası yolculuk planlarımızı değiştirebiliriz.
ÜLKEMİZDE GÖRÜLEN İKLİM ÇEŞİTLERİ
Karasal İklim:
• Türkiye’de etki alanı en geniş iklimdir.
• Denize kıyısı olmayan yerlerde görülür.
• İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile Trakya’nın iç kesimlerinde görülen bir iklimdir.
• Ülkemizin doğusunda karasal iklim sertleşir.
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.
• Yağış en fazla ilkbahar mevsiminde düşer.
• Bitki örtüsü ilkbahar yağışı ile yeşeren, yaz kuraklığı ile sararan kısa bolu otlardan oluşan bozkırdır.
• Nem az olduğundan günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır.
• Kerpiç evler yaygındır.
• Bu iklimde yaşayan çiftçiler; buğday, arpa, mercimek, şeker pancarı gibi kuraklığa dayanıklı tarım ürünleri yetiştirir.
Akdeniz İklimi:
• Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi’nin kıyılarında görülür.
• Yazlar sıcak ve kurak; kışlar, ılık ve yağışlıdır.
• Yağış en fazla kış mevsiminde düşer.
• Bitki örtüsü kısa boylu çalılıklardan oluşan makilerdir. (Zeytin, mersin, defne, zakkum vb.)
• Günlük ve sıcaklık farkları azdır. Güneşli gün sayısı fazladır. Bu sayede yaz turizmi gelişmiştir.
• Taş evler yaygındır. Zeytin, turunçgil ve muz yetiştirilir.
• Seracılık faaliyetleri yaygındır.
• Akdeniz iklimi, Akdeniz Bölgesi’nde dağlar kıyaya paralel uzandığı için iç kesimlere sokulmazken, Ege Bölgesi’nde dağlar denize dik uzandığı için iç kesimlere sokulabilmiştir.
Karadeniz İklimi:
• Her mevsim yağışlı ve ılımandır.
• Yağışın fazla olması nedeniyle bitki örtüsü ormandır.
• Bitki örtüsünün orman olması nedeniyle evler genellikle ahşaptır.
• Çay ve fındık en önemli tarım ürünleridir. Çay ve fındık başka bölgelerimizde iklim nedeni ile yetişmez.
• Karadeniz ve Marmara Bölgesi’nin Karadeniz kıyılarında görülür.
• Ülkemizde yıllık yağış miktarının en fazla olduğu iklimdir.
• Yazlar serin, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. En fazla yağış sonbahar mevsiminde düşer.
İKLİMİN İNSAN YAŞAMI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Turizm:
Akdeniz kıyılarında (Antalya, Bodrum, Mersin) sıcaklık fazla olduğu için yaz turizmi, Karadeniz kıyılarında yayla turizmi, Karasal iklim bölgelerinde ise kış sıcaklığının düşük olması ve kar yağışının fazla olması sebebiyle kış turizmi gelişmiştir. (Palandöken, Erciyes, Uludağ)
Tarım:
Portakal, muz, zeytin gibi kış ılıklığı isteyen ürünler Akdeniz’de; çay, fındık, mısır gibi bol yağış isteyen ürünler Karadeniz’de; yaz kuraklığı isteyen şeker pancarı, buğday, arpa gibi ürünler karasal iklim bölgelerinde yetişir.
Ulaşım:
İklim şartlarının sert olduğu yerlerde ulaşımda aksamlar olur, özellikle kar yağışının ve engebenin fazla olduğu yerlerde çığ düşer yollar kapanır.
Kıyafet Seçimi:
Yağışın fazla olduğu Karadeniz’de şemsiye, yağmurluk gibi araç ve giysiler; yazları sıcak geçen güney ve batı bölgelerinde açık renkli, ince kıyafetler; kışları soğuk geçen doğuda ise pamuklu kalın kıyafetler tercih edilir.
Beslenme:
İç Anadolu’da tahıl ürünleri, Karadeniz’de balık, lahana yemekleri; Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da ise etli acılı yemekler, Kars kaşar peyniri; Ege’de ise zeytinyağlı sebze yemekleri daha çok yaygındır.
Konut Tipi:
Karasal İklimde toprak ve kerpiç evler, Akdeniz ikliminde taş evler, Karadeniz ikliminde ahşap evler yaygındır.
Hayvancılık:
Yaz aylarının serin ve yağışlı geçtiği bölgelerde uzun boylu gür otlara (Çayır) bağlı olarak büyükbaş hayvancılık; ilkbaharda yeşeren yazın kuruyan bozkırların bulunduğu kurak bölgelerde ise küçükbaş hayvancılık yaygındır.
Bitki Örtüsü:
Akdeniz ikliminde maki, Karadeniz ikliminde orman, Karasal iklimde bozkır bitki örtüsü mevcuttur.
NÜFUS VE YERLEŞME
Nüfus: sınırları belli bir alan içinde yaşayan insan sayısına nüfus denir.
Nüfus Sayımı: Ülkemizdeki toplam nüfus, yaş durumu, eğitim durumu, cinsiyet durumu vb. konularda bilgi sahibi olmak için yapılan incelemedir. Ülkemizde bu incelemeyi TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) yerine getirir.
Nüfus Yoğunluğu: Sınırları belli bir alanda km2 ‘ye düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu denir.
Yerleşme: Bir toplumsal grubun ya da kalabalık bir nüfus topluluğunun, yaşamak ve ekonomik etkinliklerini sürdürebilmek için belli bir yeri seçmelerine yerleşme denir. İnsanlar genellikle iş imkânlarının bulunduğu alanlara yerleşir. Ülkemizde farklı büyüklükte (köy, kasaba, ilçe ve il) birçok yerleşim yeri bulunmaktadır.
Kaynak: Mehmet ÇELİK
İklim: Geniş bir alanda, uzun yıllar boyunca etkili olan hava koşullarına iklim denir. Bir bölgenin iklimi, o bölgeye ait 40-50 yıllık hava olaylarının ortalamasıdır.
Yeryüzünde görülen iklim tiplerini, iklim özelliklerini ve insan yaşamına etkilerini ve insan yaşamına etkilerini inceleyen bili dalına klimatoloji (iklim bilimi) adı verilir. Bu alanda çalışan uzmanlar ise klimatolog (iklim bilimci) olarak adlandırılır.
Hava Durumu: Dar bir alanda, kısa süreli etkili olan değişken hava koşullarına hava durumu denir. Örneğin Yarın ülkemiz genelinde yağmur bekleniyor, Marmara Bölgesi bugün yağışlı, Akdeniz Bölgesi bugün açık ve güneşli olacak.
Not: Ülkemizde hava tahmin raporları T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanmaktadır.
Hava Durumunun Bilinmesinin Faydaları
Plan yaparken hava durumuna göre yaparız. Örneğin yağış olacaksa pikniğe gitmeyiz.
Giysilerimizi ona göre giyeriz.
Yağmur yağacaksa şemsiye alırız.
Ekonomik faaliyetlerimizi hava durumuna göre planlarız. Örneğin çiftçiler ekim ve hasat işlerini yaparken hava durumunu dikkate alır.
Hava durumuna göre şehirler arası yolculuk planlarımızı değiştirebiliriz.
ÜLKEMİZDE GÖRÜLEN İKLİM ÇEŞİTLERİ
Karasal İklim:
• Türkiye’de etki alanı en geniş iklimdir.
• Denize kıyısı olmayan yerlerde görülür.
• İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile Trakya’nın iç kesimlerinde görülen bir iklimdir.
• Ülkemizin doğusunda karasal iklim sertleşir.
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.
• Yağış en fazla ilkbahar mevsiminde düşer.
• Bitki örtüsü ilkbahar yağışı ile yeşeren, yaz kuraklığı ile sararan kısa bolu otlardan oluşan bozkırdır.
• Nem az olduğundan günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır.
• Kerpiç evler yaygındır.
• Bu iklimde yaşayan çiftçiler; buğday, arpa, mercimek, şeker pancarı gibi kuraklığa dayanıklı tarım ürünleri yetiştirir.
Akdeniz İklimi:
• Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi’nin kıyılarında görülür.
• Yazlar sıcak ve kurak; kışlar, ılık ve yağışlıdır.
• Yağış en fazla kış mevsiminde düşer.
• Bitki örtüsü kısa boylu çalılıklardan oluşan makilerdir. (Zeytin, mersin, defne, zakkum vb.)
• Günlük ve sıcaklık farkları azdır. Güneşli gün sayısı fazladır. Bu sayede yaz turizmi gelişmiştir.
• Taş evler yaygındır. Zeytin, turunçgil ve muz yetiştirilir.
• Seracılık faaliyetleri yaygındır.
• Akdeniz iklimi, Akdeniz Bölgesi’nde dağlar kıyaya paralel uzandığı için iç kesimlere sokulmazken, Ege Bölgesi’nde dağlar denize dik uzandığı için iç kesimlere sokulabilmiştir.
Karadeniz İklimi:
• Her mevsim yağışlı ve ılımandır.
• Yağışın fazla olması nedeniyle bitki örtüsü ormandır.
• Bitki örtüsünün orman olması nedeniyle evler genellikle ahşaptır.
• Çay ve fındık en önemli tarım ürünleridir. Çay ve fındık başka bölgelerimizde iklim nedeni ile yetişmez.
• Karadeniz ve Marmara Bölgesi’nin Karadeniz kıyılarında görülür.
• Ülkemizde yıllık yağış miktarının en fazla olduğu iklimdir.
• Yazlar serin, kışlar ise ılık ve yağışlı geçer. En fazla yağış sonbahar mevsiminde düşer.
İKLİMİN İNSAN YAŞAMI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Turizm:
Akdeniz kıyılarında (Antalya, Bodrum, Mersin) sıcaklık fazla olduğu için yaz turizmi, Karadeniz kıyılarında yayla turizmi, Karasal iklim bölgelerinde ise kış sıcaklığının düşük olması ve kar yağışının fazla olması sebebiyle kış turizmi gelişmiştir. (Palandöken, Erciyes, Uludağ)
Tarım:
Portakal, muz, zeytin gibi kış ılıklığı isteyen ürünler Akdeniz’de; çay, fındık, mısır gibi bol yağış isteyen ürünler Karadeniz’de; yaz kuraklığı isteyen şeker pancarı, buğday, arpa gibi ürünler karasal iklim bölgelerinde yetişir.
Ulaşım:
İklim şartlarının sert olduğu yerlerde ulaşımda aksamlar olur, özellikle kar yağışının ve engebenin fazla olduğu yerlerde çığ düşer yollar kapanır.
Kıyafet Seçimi:
Yağışın fazla olduğu Karadeniz’de şemsiye, yağmurluk gibi araç ve giysiler; yazları sıcak geçen güney ve batı bölgelerinde açık renkli, ince kıyafetler; kışları soğuk geçen doğuda ise pamuklu kalın kıyafetler tercih edilir.
Beslenme:
İç Anadolu’da tahıl ürünleri, Karadeniz’de balık, lahana yemekleri; Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da ise etli acılı yemekler, Kars kaşar peyniri; Ege’de ise zeytinyağlı sebze yemekleri daha çok yaygındır.
Konut Tipi:
Karasal İklimde toprak ve kerpiç evler, Akdeniz ikliminde taş evler, Karadeniz ikliminde ahşap evler yaygındır.
Hayvancılık:
Yaz aylarının serin ve yağışlı geçtiği bölgelerde uzun boylu gür otlara (Çayır) bağlı olarak büyükbaş hayvancılık; ilkbaharda yeşeren yazın kuruyan bozkırların bulunduğu kurak bölgelerde ise küçükbaş hayvancılık yaygındır.
Bitki Örtüsü:
Akdeniz ikliminde maki, Karadeniz ikliminde orman, Karasal iklimde bozkır bitki örtüsü mevcuttur.
NÜFUS VE YERLEŞME
Nüfus: sınırları belli bir alan içinde yaşayan insan sayısına nüfus denir.
Nüfus Sayımı: Ülkemizdeki toplam nüfus, yaş durumu, eğitim durumu, cinsiyet durumu vb. konularda bilgi sahibi olmak için yapılan incelemedir. Ülkemizde bu incelemeyi TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) yerine getirir.
Nüfus Yoğunluğu: Sınırları belli bir alanda km2 ‘ye düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu denir.
Yerleşme: Bir toplumsal grubun ya da kalabalık bir nüfus topluluğunun, yaşamak ve ekonomik etkinliklerini sürdürebilmek için belli bir yeri seçmelerine yerleşme denir. İnsanlar genellikle iş imkânlarının bulunduğu alanlara yerleşir. Ülkemizde farklı büyüklükte (köy, kasaba, ilçe ve il) birçok yerleşim yeri bulunmaktadır.
Kaynak: Mehmet ÇELİK